Przyszłość branży wodno-kanalizacyjnej – Inwestycje w niezawodność i efektywność

Współcześnie, w branży wodno-kanalizacyjnej nie brakuje wyzwań. Rosnące koszty energii, infrastruktura wymagająca modernizacji, niedobór wykwalifikowanej kadry i nowe, rygorystyczne wymagania dotyczące cyberbezpieczeństwa, takie jak dyrektywa NIS2, to tylko niektóre z nich. Wyzwania te sprawiają, że w sektorze potrzebne są zmiany, choć raczej o ewolucyjnym niż rewolucyjnym charakterze.

Wiele przedsiębiorstw odkłada je na później, obawiając się wysokich kosztów i złożoności implementacji. To jednak prowadzi do rosnącej podatności na awarie i cyberataki. Warto więc w porę uświadomić sobie, że inwestycja w nowoczesne technologie jest nie tylko sposobem na optymalizację kosztów, ale też gwarancją niezawodności i bezpieczeństwa dostaw wody na dekady.

Główne wyzwania sektora – ukryte ryzyka i palące problemy

To, co dziś działa stabilnie, jutro może stać się źródłem poważnych zagrożeń. Przedsiębiorstwa z branży wod-kan muszą dziś mierzyć się z wieloma problemami, które często pozostają niewidoczne do czasu wystąpienia awarii. Do najważniejszych należą:

• Cyberbezpieczeństwo w infrastrukturze krytycznej: Systemy automatyki przemysłowej są coraz częstszym celem cyberataków, a nowa dyrektywa NIS2 diametralnie zmienia wymagania w tym zakresie. Inwestycja w cyberbezpieczeństwo to dziś zadanie strategiczne, gwarantujące odporność i zaufanie ze strony podmiotów zewnętrznych.

• Efektywność energetyczna: Prąd jest najdroższym medium w procesie produkcji wody, a przedsiębiorstwa wodociągowe są uzależnione od cen ustalanych przez gminy. Poprawa efektywności energetycznej jest więc kluczowym sposobem na poprawę bilansu finansowego.

• Starzejąca się infrastruktura i brak standaryzacji: Wiele systemów i urządzeń, takich jak falowniki czy sterowniki, ma ponad 15 lat, co prowadzi do braku części zamiennych i utraty wsparcia technicznego. Dodatkowo, rozproszenie obiektów i stosowanie różnych technologii w ramach jednego przedsiębiorstwa (np. różne systemy do monitoringu przepompowni, biogazowni i ścieków) znacząco utrudnia zarządzanie, integrację i utrzymanie.

• Zarządzanie rozproszonymi danymi: Integracja i analiza danych z wielu różnych źródeł, obiektów i lokalizacji jest kluczowa dla podejmowania trafnych decyzji operacyjnych i biznesowych, np. w celu wykrywania wycieków.

• Niedobór kadr i kompetencji: W mniejszych miejscowościach brakuje chętnych do pracy w wodociągach, przez to automatycy i osoby odpowiedzialne za utrzymanie infrastruktury często muszą pełnić wiele ról – od programowania, przez prowadzenie inwestycji, po weryfikację integratorów.

Jak kompleksowe rozwiązania i partnerskie wsparcie mogą pomóc branży wod-kan?

Kluczem do stawienia czoła wyzwaniom jest dobre i trwałe partnerstwo technologiczne. Na rynku działają wyspecjalizowane podmioty oferujące nowoczesne rozwiązania technologiczne i doradztwo biznesowe. Ich kompleksowe rozwiązania bezpośrednio odpowiadają na wyzwania sektora. Kluczem do sukcesu jest partnerska współpraca oparta na zaufaniu i długoletnich relacjach. Bazując na doświadczeniach jednego z takich podmiotów – firmy ASTOR i rozwiązaniach, jakimi dysponuje, spróbujmy wyobrazić sobie jak mogłaby wyglądać już nieodległa przyszłość branży wod-kan, gdyby działające w niej przedsiębiorstwa wprowadziły rozwiązania najbardziej dopasowane do ich bieżących potrzeb biznesowych i wyzwań.

Jak zatem może wyglądać nieodległa przyszłość branży wodno-kanalizacyjnej?

Infrastrukturą wodno-kanalizacyjną będzie można łatwiej zarządzać dzięki przejrzystemu monitoringowi systemów

Menedżerowie w przedsiębiorstwach wod-kan zyskają pełną widoczność procesów – od pojedynczych obiektów aż po całą sieć. Będą mogli podejmować decyzje szybciej oraz na podstawie wiarygodnych danych. Planowanie inwestycji czy rozbudowa systemu przestaną być złożonym wyzwaniem, a staną się procesami prostszymi, bardziej przewidywalnymi i łatwiejszymi do kontroli. Dzięki temu branża będzie bardziej odporna na zagrożenia i lepiej przygotowana do spełnienia wymagań nowych regulacji, takich jak dyrektywa NIS2. Modernizacja przełoży się też na codzienną pracę – raporty będą dostępne automatycznie, analizy staną się bardziej czytelne, a decyzje częściej oparte na faktach, a nie przypuszczeniach.

Taką zmianę umożliwią nowoczesne rozwiązania:

• Systemy HMI/SCADA i centralna dyspozytornia (Control Room): Umożliwiają monitorowanie i kontrolę procesów w czasie rzeczywistym. Wypracowanie jednolitego standardu graficznego i logicznego pozwala na łatwiejsze zarządzanie obiektami i rozbudowę systemu w przyszłości, nawet z różnymi integratorami. Platforma Systemowa AVEVA (jeden z takich systemów) umożliwia integrację nawet 75 rozproszonych obiektów w jeden centralny system, łącząc pełną widoczność procesów z funkcjami spełniającymi wymagania dyrektywy NIS2.

• Systemy do raportowania i analizy danych: Archiwizują dane z obiektów wod-kan, pozwalając na tworzenie czytelnych, automatycznych raportów. Ułatwiają podejmowanie decyzji opartych na faktach, co przekłada się na skuteczniejsze planowanie i zarządzanie.

Procesy będzie cechować wysoka niezawodność w perspektywie dekad

W przyszłości procesy w branży wodno-kanalizacyjnej będą odznaczały się wyższym stopniem niezawodności, która zapewni stabilne działanie na lata. Menedżerowie zyskają pewność, że nawet w obliczu awarii będzie można zachować ciągłość pracy systemów, a inwestycje w infrastrukturę będą przynosiły większe, długofalowe korzyści. Zarządzanie obiektami stanie się bezpieczniejsze, bardziej przewidywalne i mniej podatne na kosztowne przestoje.

Tak wysoki poziom stabilności i bezpieczeństwa będzie możliwy dzięki sprawdzonej automatyce przemysłowej.

Kluczowe technologie:

• Kompleksowe systemy sterowania pozwolą zarządzać całymi procesami i wieloma obiektami jednocześnie. Dzięki pracy w trybie redundancji, w razie awarii jeden system płynnie przełączy się na jednostkę rezerwową, co zagwarantuje pełną ciągłość działania bez przestojów.

• Nowoczesne systemy napędowe umożliwią bardziej energooszczędne sterowanie pompami. Wymiana starych urządzeń na nowe obniży zużycie energii nawet o 20%, a tym samym zmniejszy koszty operacyjne i poprawi efektywność całej infrastruktury.

Skalowalność i możliwość migracji sprawią, że każda inwestycja będzie rozwijała się wraz z potrzebami organizacji. Modernizacja może rozpocząć się od jednego obiektu i stopniowo obejmować kolejne, a jednocześnie zawsze pozostanie zgodna z obowiązującymi normami bezpieczeństwa także w wymiarze cyfrowym. Dzięki tym rozwiązaniom i takiemu podejściu infrastruktura wodno-kanalizacyjna będzie działała sprawnie i bezpiecznie przez lata, a co więcej stanie się inwestycją odporną na upływ czasu.

Sztuczna inteligencja będzie znacząco poprawiać efektywność energetyczną

Menedżerowie w przedsiębiorstwach wodno-kanalizacyjnych będą mogli zarządzać energią w sposób znacznie bardziej świadomy i efektywny. Inteligentne systemy sprawią, że zużycie energii zostanie realnie ograniczone, a koszty operacyjne zauważalnie spadną. Znacząco zwiększy się możliwość optymalizowania pracy pomp i całej infrastruktury w oparciu o faktyczne zapotrzebowanie, a nie sztywne ustawienia czy prognozy oderwane od rzeczywistości.

Kluczowe technologie:

• Algorytmy sztucznej inteligencji (AI): Integracja systemu SCADA z algorytmami AI pozwala na inteligentne sterowanie pracą pomp w oparciu o dane historyczne, ciśnienie czy warunki pogodowe, dostosowując ją do realnego zapotrzebowania. Główna korzyść to znaczne zmniejszenie zużycia energii. Przykładem są Wodociągi Miasta Kraków, gdzie takie rozwiązanie przyniosło oszczędności rzędu 8%, co odpowiada około 200 MWh miesięcznie.

Dowiedz się więcej o korzyściach, jakie sztuczna inteligencja przyniosła Wodociągom Miasta Krakowa.

>>> Przeczytaj!

Cyberbezpieczna komunikacja przemysłowa w rozproszonej infrastrukturze

Ze względu na rozproszony charakter obiektów wod-kan, niezawodna i bezpieczna komunikacja jest kluczowa. Tu warto wskazać na dwie grupy rozwiązań:

• Komunikacja radiowa (urządzenia SATEL): Umożliwia stworzenie prywatnej i cyberbezpiecznej sieci radiowej, łączącej oddalone obiekty z centralą. Zapewnia ona niezawodną transmisję danych na duże odległości bez kosztów związanych z infrastrukturą kablową.

• Sieci GSM: Pozwalają na tworzenie bezpiecznych połączeń VPN, umożliwiających zdalny dostęp do systemu z dowolnego miejsca, w oparciu o najlepsze praktyki cyberbezpieczeństwa.

Ciągłość technologiczna i najwyższa jakość stosowanych rozwiązań zostaną zapewnione dzięki ciągłemu wsparciu

Jeśli chodzi o skuteczne implementowanie i eksploatowanie wymienionych rozwiązań, kluczem do sukcesu jest współpraca z zaufanym partnerem technologicznym wsparcie na każdym etapie – od analizy potrzeb, przez pomoc w wyborze lokalnego, certyfikowanego integratora, po wypracowanie architektury i wycenę.

Współpraca tego rodzaju zapewnia:

• Wsparcie techniczne w języku polskim: certyfikowani eksperci gwarantują pomoc przed, w trakcie i po wdrożeniu, często ratując implementacje i budując długofalowe relacje z automatykami.

• Szkolenia i transfer wiedzy: szkolenia produktowe podnoszą kompetencje zespołów i ułatwiają codzienną pracę z systemami.

• Pomoc w pozyskiwaniu dofinansowania: partner technologiczny rekomenduje inne podmioty, które pomagają w analizie opłacalności inwestycji i pozyskaniu zewnętrznych funduszy, np. z programu „Cyberbezpieczny Wodociąg„.

Podsumowując:

Mimo wyzwań i palących problemów branża wod-kan stoi przed szansą na radykalną poprawę efektywności biznesowej i procesowej dzięki modernizacji. Zastosowanie nowoczesnych rozwiązań, takich jak systemy SCADA, automatyka, rozwiązania komunikacyjne czy algorytmy AI przyniesie jednak najlepsze rezultaty we współpracy ze sprawdzonym partnerem technologicznym.  Dzięki wypróbowanym, skalowalnym rozwiązaniom i kompleksowemu wsparciu, branża wod-kan może skutecznie sprostać wyzwaniom przyszłości, zapewniając stabilne, efektywne i bezpieczne działanie na kolejne dekady.